Tư duy của người chủ là trần nhà của doanh nghiệp. Doanh nghiệp chỉ có thể đi xa tới giới hạn mà người dẫn đầu cho phép nó được đi. Một doanh nghiệp ngừng phát triển trước hết là vì người lãnh đạo đã tới hạn tư duy.
Doanh nghiệp không lớn nổi nếu tư duy lãnh đạo vẫn nhỏ
Doanh nghiệp có thể sở hữu đội ngũ vững mạnh, sản phẩm chất lượng, và lượng khách hàng ổn định giống như xây một ngôi nhà từ gạch, sắt, xi măng. Nhưng giống như trần nhà quyết định chiều cao tối đa, sự phát triển của tổ chức phụ thuộc vào tư duy của lãnh đạo. Nếu người đứng đầu:
- Chỉ mải mê chữa cháy từng ngày, không có thời gian định hướng dài hạn,
- Không dám thay đổi hướng đi để thích nghi với thị trường,
- Không chịu học hỏi cái mới để nâng cấp bản thân,
- Không dám đối mặt với sự thật để cải thiện,
thì doanh nghiệp sẽ mãi mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn: vật lộn, cạn kiệt sức lực, và không thể tiến xa. Năng lực tư duy của lãnh đạo chính là “trần nhà” giới hạn sự tăng trưởng của tổ chức.
Biểu hiện của lãnh đạo đã tới hạn
Một số dấu hiệu phổ biến cho thấy tư duy người lãnh đạo đã chạm trần:
- Doanh nghiệp sau vài năm không tăng trưởng, doanh thu đi ngang hoặc tụt giảm.
- Những nhân sự giỏi từng rất gắn bó bắt đầu ra đi.
- Càng nỗ lực vận hành, càng thấy mình bị vắt kiệt, mọi việc đều phải đích thân làm.
- Không thể bàn giao hay phân quyền vì không tin ai đủ năng lực.
- Luôn nghĩ: “Mình đã làm hết cách rồi, mà sao vẫn không khá lên?”
- Và sau cùng là một niềm tin nguy hiểm: “Vấn đề là do thị trường, do nhân sự, do khách hàng”…chứ không phải do chính mình.
Người lãnh đạo bị mắc kẹt trong “cái tôi định danh”
Nhiều anh em làm chủ trong đó có tôi đi lên từ chuyên môn:
- Kỹ sư phần mềm thì chỉ làm được cái gì quanh quẩn liên quan tới lập trình, phần mềm.
- Luật sư thì nghĩ mình chỉ phù hợp với tư vấn pháp lý.
- Thiết kế đồ hoạ thì chỉ làm thiết kế in ấn.
Và khi đã lên làm chủ vẫn mang theo tư duy chuyên môn để dẫn dắt doanh nghiệp. Không chịu học quản trị, không chịu học marketing, không nhẩy ra thị trường. Và đôi khi không cho phép mình bước ra khỏi “vỏ bọc an toàn” của chính mình.
Chị Lan người sáng lập một công ty sản xuất mỹ phẩm thiên nhiên có xuất thân là dược sĩ. Chị dành phần lớn thời gian cho nghiên cứu sản phẩm, rất ít khi chú ý đến marketing hay vận hành.
Hệ quả:
- Sản phẩm chất lượng nhưng không bán được.
- Marketing rời rạc, không có kế hoạch cụ thể.
- Nhân sự thiếu định hướng, thường xuyên nghỉ việc.
Sự chuyển hóa tư duy: Sau khi tham gia chương trình cố vấn dành cho chủ doanh nghiệp, chị Lan chuyển vai: từ chuyên gia sản phẩm sang người kiến tạo hệ thống.
Chị thuê một giám đốc marketing có kinh nghiệm, xây dựng bộ giá trị cốt lõi, và tạo lộ trình phát triển rõ ràng cho nhân sự.
Kết quả sau 1 năm:
- Doanh số tăng gấp đôi.
- Tỉ lệ nghỉ việc giảm từ 40% xuống còn 10%.
- Thương hiệu bắt đầu được các chuỗi phân phối lớn quan tâm.
Sự sụp đổ bắt đầu từ vùng an toàn
Lãnh đạo không dám thay đổi là lãnh đạo đang bước vào giai đoạn sụp đổ chậm:
- Thị trường đã chuyển dịch nhưng vẫn bán hàng theo cách cũ.
- Khách hàng thay đổi hành vi nhưng vẫn dùng tư duy cũ để đo hiệu quả.
- Nhân sự cần người truyền cảm hứng nhưng sếp chỉ truyền áp lực.
- Doanh nghiệp cần “tái định vị” nhưng lãnh đạo chỉ biết “tự bảo vệ sự an toàn”.
Tư duy đóng kín dẫn tới doanh nghiệp đóng băng.
Không có sai lầm nào lớn bằng việc giữ nguyên cách nghĩ trong một thế giới đang liên tục đổi thay.
Muốn dẫn dắt người khác – phải cởi mở với chính mình
Có một nghịch lý là những người lãnh đạo giỏi nhất không phải người giỏi chuyên môn nhất. Mà là người biết học, biết lắng nghe, biết chấp nhận thay đổi. Họ không ngại xuống thị trường để hiểu khách hàng. Họ không ngại ngồi cùng nhân viên để hiểu điểm nghẽn. Họ không tự cho mình là “người biết hết” mà là người biết đặt câu hỏi đúng. Họ không giữ cái tôi họ giữ sứ mệnh. Họ không dính vào vị trí họ dính vào kết quả. Và vì vậy họ không sợ thay đổi, không ngại bắt đầu lại từ đầu.
Trong thế giới ngày nay, bạn không thể là người biết mọi thứ. Nhưng bạn phải là người luôn mở ra một bản cập nhật mới cho chính mình.
- Cập nhật kiến thức mới.
- Cập nhật kỹ năng lãnh đạo.
- Cập nhật tư duy kinh doanh.
- Cập nhật hiểu biết về con người, khách hàng, thị trường.
Bạn có thể đổi sản phẩm, đổi nhân sự, đổi chiến lược…
Nhưng nếu bạn không đổi chính mình thì mọi thứ rồi cũng sẽ quay về điểm cũ. Tư duy lãnh đạo là gốc rễ vô hình nhưng chi phối toàn bộ hệ sinh thái doanh nghiệp.
Hãy bắt đầu bằng một câu hỏi thẳng thắn với chính mình:
“Có phải chính tôi đang là nút thắt khiến doanh nghiệp không phát triển?”. Nếu câu trả lời là “có” đừng xấu hổ.
Vì nhận ra sớm là bước đầu tiên để doanh nghiệp của bạn bứt phá.
Lãnh đạo như bệ đỡ, không phải người đứng trên cao
Trong một tổ chức, nếu lãnh đạo đặt mình ở vị trí cao hơn, nhìn xuống nhân sự, đội ngũ sẽ khó có cơ hội phát triển toàn diện. Thay vào đó, doanh nghiệp nên xây dựng vai trò lãnh đạo như một bệ đỡ, bệ phóng luôn đồng hành, hỗ trợ, và tạo điều kiện để nhân sự phát triển tối đa. Khi lãnh đạo đóng vai trò này, tổ chức không chỉ nuôi dưỡng tài năng mà còn xây dựng một môi trường gắn kết, nơi mọi người cùng tiến lên.
Hành động:
- Viết ra 3 điều mình từng cho là “không thể thay đổi” trong doanh nghiệp.
- Hỏi lại: “Liệu đó có phải vì tôi chưa sẵn sàng thay đổi chính mình?”
Trần Danh Hoạt (Business Solutions) - Quản trị từ gốc rễ
