12 năm phổ thông, 4-5 năm đại học dạy chúng ta giải đề, viết báo cáo, làm việc với công thức. Nhưng khi bước vào kinh doanh, ta phát hiện: Không ai dạy cách hiểu nhân sự, truyền cảm hứng, hay giao việc đúng người. Kết quả? Ta vật lộn, mắng mỏ, đặt KPI – nhưng nhân sự vẫn “khó bảo”, “làm hời hợt”, hoặc “mãi không lớn”. Tại sao? Vì ta dùng logic để quản lý một hệ thống cảm xúc.
Nguyên lý vận hành của bộ não
Bộ não có hai phần chính:
- Não trái: Xử lý logic, con số, phân tích như làm báo cáo tài chính.
- Não phải: Xử lý hình ảnh, cảm xúc, sáng tạo như kể chuyện hay bán hàng.
Giáo dục kích hoạt não trái, nhưng công việc thực tế (đào tạo, thuyết trình, giao tiếp) cần não phải. Não phải học tốt hơn qua hình ảnh và cảm xúc. Ví dụ: Hãy tưởng tượng bạn cầm chiếc đùi gà rán vàng ươm, cắn một miếng – giòn tan, nóng hổi. Bộ não bạn vừa “thấy” đùi gà, không phải chữ! Hoặc nghĩ đến một quán cà phê nhỏ: thay vì đọc danh sách nguyên liệu, nhân viên dễ nhớ hơn khi nhìn hình ảnh ly cà phê sóng sánh với lớp bọt trắng tinh.
Bảng so sánh: “Truyền thống (não trái) vs. Hiện đại (não phải)”
|
Yếu tố |
Cách làm truyền thống (Não trái) |
Cách tiếp cận theo não phải (Trực quan – cảm xúc) |
|
Cách truyền đạt |
Văn bản dài, quy trình chi tiết |
Câu chuyện, hình ảnh, ví dụ cụ thể |
|
Cách đào tạo |
Slide chữ, bài giảng lý thuyết |
Infographic, video minh họa, role-play tình huống |
|
Nhận thức & ghi nhớ |
Ghi nhớ máy móc, mau quên |
Kết nối cảm xúc, dễ nhớ lâu |
|
Tác động đến hành vi |
Lý trí → Hành động (có thể kháng cự) |
Trải nghiệm → Cảm xúc → Niềm tin → Hành vi (bền vững hơn) |
|
Ví dụ trong doanh nghiệp |
Hướng dẫn viết email bằng tài liệu văn bản |
Minh họa email mẫu có ảnh + phản hồi cảm xúc từ khách hàng |
Chuỗi phản ứng: Từ hình ảnh đến hành động
Bộ não không hành động theo lý trí ngay lập tức. Nó đi qua chuỗi phản ứng:
- Trải nghiệm (thấy, nghe) → 2. Hình ảnh trong tâm trí → 3. Niềm tin → 4. Suy nghĩ → 5. Hành động → 6. Thói quen → 7. Tính cách → 8. Kết quả.
Nhân sự mang theo niềm tin từ 20-30 năm qua. Bạn bảo “đề xuất ý tưởng”, nhưng họ nghĩ “bị chê = rủi ro”. Bạn bảo “chủ động”, họ lo “làm sai = bị phạt”. Kết quả? Họ thủ thế, không hành động. Ngay cả bạn bè, gia đình cũng có thể khuyên nhụt chí vì niềm tin khác bạn khi khởi nghiệp.
Thay đổi hành vi: Tạo hình ảnh mới
Muốn thay đổi hành vi, đừng chỉ ra quy định. Hãy tạo hình ảnh và cảm xúc mới:
- Không trễ deadline? Thưởng nóng 200.000đ cho nhân viên giao đồ ăn đúng giờ trước mặt đội ngũ công ty.
- Không sợ làm sai? Tạo môi trường chấp nhận sai trong giới hạn, công ty thiết kế cho phép nhân viên thử việc thiết kế ngay sản phẩm mới mà không phạt nếu thất bại trong tuần đầu.
- Thuyết trình hiệu quả? Làm slide ít chữ, nhiều hình ảnh, gắn với ví dụ thực tế. Cửa hàng thực phẩm Ruộng Bậc Thang in ảnh gia đình khách hàng mỉm cười hạnh phúc trong bữa ăn gia đình, kết quả doanh số tăng 15% ngay sau tháng đầu.
Hành động
Hãy chọn một quy trình đơn giản bạn hay hướng dẫn nhân viên (ví dụ: chào khách – ghi đơn – báo giá – xử lý đơn hàng). Viết lại quy trình đó dưới dạng sơ đồ hoặc vẽ tay minh họa (có thể dùng giấy, bảng trắng hoặc công cụ online như Canva, Xmind…).Sau đó, thử đưa cho nhân viên mới xem bản sơ đồ đo lường thời gian họ hiểu và làm được so với cách cũ.
Trần Danh Hoạt - Quản trị từ gốc rễ
Để trở thành thành viên của CEO PRO vui lòng đăng ký tại đây
Tham khảo điều lệ câu lạc bộ tại đây
