Nhiều doanh nghiệp khởi đầu với tư duy đơn giản: có khách hàng, có doanh thu là đủ. Tầm nhìn và sứ mệnh từng bị xem là khái niệm “vĩ mô” dành cho tập đoàn lớn, chỉ để trang trí slide gọi vốn. Qua quá trình quan sát, tôi nhận thấy nhiều doanh nghiệp sao chép tầm nhìn, sứ mệnh từ các công ty khác, về chỉnh sửa rồi treo trên website, in brochure cho đẹp, nhưng không ai trong đội ngũ cảm thấy liên quan. Kết quả: công việc hằng ngày thiếu ý nghĩa, và ngay cả lãnh đạo cũng không rõ đích đến
Rất nhiều doanh nghiệp hôm nay vẫn mải “chạy” chạy dự án, chạy đơn hàng, chạy theo xu hướng. Nhưng nếu dừng lại và hỏi: “Doanh nghiệp của bạn đang đi về đâu trong 3 năm tới?” “Tầm nhìn dài hạn của tổ chức là gì?” “Bạn muốn được người khác nhớ đến bạn là ai, vì điều gì?” Thì có lẽ sẽ có một khoảng lặng. Không ít doanh nghiệp vẫn đang phát triển trong vô định. Làm nhiều nhưng không biết để làm gì. Lớn lên nhưng không biết có đang đi đúng đường. Cứ “cố gắng mỗi ngày” mà không biết đang đến gần hay xa đích.
Tầm nhìn: Để biết doanh nghiệp đi đâu trong tương lai
Tầm nhìn giống như tấm bản đồ chỉ đường cho doanh nghiệp. Nó là bức tranh tương lai mà doanh nghiệp hướng tới trong 5 năm, 10 năm, hoặc xa hơn nữa.
Một tầm nhìn rõ ràng không cần phải bay bổng hay phức tạp. Nhưng nó phải đủ thật và đủ truyền cảm hứng. Để làm gì? Để người lãnh đạo không bị lạc hướng giữa trăm ngả rẽ. Để đội ngũ hiểu rằng công việc họ đang làm hôm nay có ý nghĩa gì trong hành trình dài. Để khách hàng và đối tác cảm nhận được bạn là một nơi xứng đáng để đồng hành, chứ không phải chỉ để “mua, bán xong rồi thôi”.
Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất nhỏ có thể chọn tầm nhìn: “Trở thành nhà cung cấp bao bì thân thiện môi trường hàng đầu tại Việt Nam trong 5 năm.” Khi rõ ràng, mỗi bước nhỏ – từ cải tiến sản phẩm đến đào tạo đội ngũ – đều góp phần hiện thực hóa mục tiêu.
Sứ mệnh: Lý do tồn tại của tổ chức
Nếu tầm nhìn là đích đến, thì sứ mệnh chính là lý do doanh nghiệp bước đi. Nó trả lời một câu hỏi căn cốt: “Chúng ta tồn tại để giải quyết vấn đề gì?”
Khi một tổ chức không rõ sứ mệnh, mọi nỗ lực dễ trở nên rời rạc, chỉ xoay quanh mục tiêu ngắn hạn như doanh thu hay lợi nhuận. Nhưng một doanh nghiệp có sứ mệnh rõ ràng sẽ tạo ra động lực bền vững không chỉ cho người sáng lập, mà cho cả đội ngũ và khách hàng. Nhân sự khi hiểu được sứ mệnh, họ không làm việc chỉ vì lương mà vì một lý tưởng lớn hơn, vì một điều gì đó đáng để cống hiến. Khách hàng khi cảm nhận được sứ mệnh, họ sẽ chọn bạn không chỉ vì sản phẩm, mà vì giá trị bạn đại diện điều mà không dễ bị thay thế bằng giá rẻ hơn hay quảng cáo nhiều hơn.
Ví dụ, một cửa hàng bán lẻ có thể định nghĩa sứ mệnh: “Cung cấp thực phẩm sạch, an toàn cho mọi gia đình Việt Nam.” Sứ mệnh này gắn kết đội ngũ và thu hút khách hàng có cùng giá trị.
Định vị: Làm rõ bạn là ai trong mắt người khác
Định vị không phải là liệt kê sản phẩm, mà là điều người khác nhớ về doanh nghiệp.
Nhiều doanh nghiệp đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ định vị bản thân bằng những cụm từ rất “đẹp” nhưng cực kỳ mơ hồ, như: “Chúng tôi là công ty cung cấp giải pháp số toàn diện cho doanh nghiệp Việt Nam.”
Nghe qua có vẻ chuyên nghiệp, nhưng nếu hỏi kỹ:
- Giải pháp số là gì?
- Cho ngành nào?
- Điểm khác biệt của bạn là gì so với hàng trăm đối thủ khác?
Họ không trả lời được. Và vì vậy, khách hàng cũng không hiểu hoặc dễ dàng thay thế bằng bất kỳ nhà cung cấp nào có giá rẻ hơn hoặc quảng cáo nhiều hơn.
Nếu một nhân viên mới không thể nhớ và lặp lại định vị sau 3 ngày làm việc, định vị đó cần được làm lại.
Một số ví dụ:
- Go Solutions định vị: “Chuyên khai thác và xử lý dữ liệu hình ảnh.”
- Light JSC định vị: “Nhà cung cấp giải pháp lưu trữ giám sát chuyên nghiệp.”
- Vietlogos định vị: “Chuyên gia vỏ hộp trà và quà tặng.”
Định vị không phải là “thu hẹp mình lại” – mà là “làm cho mình rõ ràng hơn trong mắt người khác”. Và để làm được điều đó, bạn phải dũng cảm chọn một trọng tâm, để mọi hoạt động của doanh nghiệp từ sản phẩm, truyền thông đến vận hành đều xoay quanh trục ấy.
Điều gì xảy ra nếu doanh nghiệp thiếu tầm nhìn rõ ràng?
Không ít doanh nghiệp rơi vào vòng xoáy “đổi hướng liên tục” vì không có tầm nhìn dẫn dắt. Hôm nay thấy thị trường thích cà phê, liền mở chuỗi quán. Tháng sau nghe xu hướng mỹ phẩm organic lên ngôi, lại chuyển sang nhập khẩu mỹ phẩm. Sau vài tháng không hiệu quả, quay sang bán khóa học online. Mỗi lần đổi là một lần đốt tiền marketing, thay đổi sản phẩm, xây lại đội ngũ, nhưng kết quả vẫn dậm chân tại chỗ vì chỉ chạy theo trào lưu, không có đích đến dài hạn.
Một trường hợp điển hình là một startup từng gọi vốn thành công với mô hình thương mại điện tử đặc sản vùng miền. Nhưng sau 1 năm, họ thấy thị trường bão hòa, chuyển sang bán sản phẩm handmade. Vài tháng sau, lại xoay qua làm nền tảng kết nối nông sản và tiếp tục thay đổi lần nữa khi gọi được vốn cho ý tưởng “chợ online cho mẹ bỉm sữa”. Sau 3 năm, họ đốt gần 10 tỷ đồng tiền đầu tư, nhưng vẫn không có mô hình nào hoạt động hiệu quả. Đội ngũ mệt mỏi, nhà đầu tư mất niềm tin, và cuối cùng, startup giải thể.
Tất cả đều xuất phát từ việc thiếu một tầm nhìn trung hạn rõ ràng để định hướng hành trình phát triển, từ sản phẩm, kênh tiếp cận đến cách xây dựng đội ngũ.
Không có tầm nhìn, doanh nghiệp dễ mắc bệnh "thiếu kiên định chiến lược", liên tục "đi đường vòng", tiêu tốn nguồn lực quý giá và cuối cùng chết trong mơ hồ.
Xây dựng tầm nhìn, sứ mệnh và định vị thực tế
Không có một công thức cố định, nhưng doanh nghiệp có thể làm theo các bước:
Bước 1: Tự vấn lại tổ chức:
- Vì công ty này tồn tại?
- 5–10 năm nữa, tổ chức ở đâu?
- Sản phẩm/dịch vụ giải quyết vấn đề gì?
- Điều gì làm tổ chức tự hào?
Bước 2: Viết súc tích
- Tầm nhìn: Dễ hiểu như kể cho nhân viên mới.
- Sứ mệnh: Truyền cảm hứng như nói với đội ngũ.
- Định vị: Ngắn gọn như giới thiệu với khách hàng VIP
Bước 3: Sống và kiểm tra
- Mỗi quyết định nên được nhìn lại: có hợp với tầm nhìn không?
- Mỗi nhân sự sắp tuyển dụng nên tự hỏi: người này có đồng hành được với sứ mệnh không?
- Và với mỗi cuộc họp định kỳ toàn công ty nên nhắc lại: Chúng ta đang cùng nhau đi tới đâu?
Doanh nghiệp là một con tàu. Bạn là thuyền trưởng. Nếu bạn không biết con tàu sẽ đi đâu thì những người lên tàu cũng sẽ mơ hồ, lạc hướng, hoặc sớm muộn sẽ nhảy khỏi tàu.
Một tầm nhìn rõ, một sứ mệnh sâu sắc sẽ là nguồn năng lượng nội sinh giúp doanh nghiệp vượt bão, bứt phá, và phát triển bền vững.
Case study: FPT – Khi tầm nhìn không chỉ là lời nói
Năm 1988, khi FPT được thành lập, công nghệ thông tin tại Việt Nam còn rất sơ khai. Trong khi nhiều doanh nghiệp thời kỳ đó chỉ tập trung vào thương mại hàng hóa, FPT đã chọn một con đường khác biệt: kiên định với tầm nhìn đưa trí tuệ Việt Nam ra toàn cầu.
FPT không chạy theo con đường ngắn hạn, mà xây dựng tầm nhìn dài hạn “Trở thành tập đoàn toàn cầu hàng đầu về cung cấp dịch vụ, sản phẩm và giải pháp công nghệ.”
Đi cùng với đó là sứ mệnh rõ ràng: “Tôn đổi đồng” – tôn trọng cá nhân, đổi mới tư duy, đồng hành phát triển.
Triết lý này không chỉ nằm trên bảng hiệu. Nó ăn sâu vào văn hóa nội bộ:
- Nhân viên mới được đào tạo tư duy tự học và sáng tạo từ ngày đầu.
- Tổ chức chấp nhận thử nghiệm, tạo môi trường cho hàng ngàn sinh viên thực tập mỗi năm qua chương trình FPT Software Academy.
- Các quyết định quan trọng luôn được đánh giá dựa trên mức độ phù hợp với tầm nhìn dài hạn, chứ không chỉ là hiệu quả ngắn hạn.
Chính tầm nhìn rõ ràng ấy đã giúp FPT vượt qua nhiều khủng hoảng kinh tế, mở chi nhánh ở hơn 20 quốc gia, có hơn 60.000 nhân sự, và trở thành một trong những công ty công nghệ lớn nhất khu vực. Quan trọng hơn, FPT được nhớ đến không phải chỉ vì phần mềm hay viễn thông mà là vì dám nghĩ lớn và hành động kiên định.
Tầm nhìn không cần dài dòng, nhưng phải thật và được sống mỗi ngày. Khi tầm nhìn đủ rõ, sứ mệnh đủ mạnh và định vị đủ khác biệt một doanh nghiệp Việt cũng có thể vươn ra thế giới.
Để trở thành thành viên của CEO PRO vui lòng đăng ký tại đây
Tham khảo điều lệ câu lạc bộ CEO PRO tại đây
