Cách dạy con về Quản lý tài chính cá nhân?

Là một người làm trong lĩnh vực tài chính, và cũng là một người cha, tôi luôn trăn trở về một câu hỏi: "Ngoài tình yêu thương và sự giáo dục, món quà nào là quý giá nhất chúng ta có thể trao cho con mình để chuẩn bị cho tương lai?". Câu trả lời của tôi chính là: Kiến thức về tiền bạc.

Chúng ta dạy con đọc, dạy con viết, dạy con cách cư xử, nhưng lại thường e ngại khi nói về tiền. Tuy nhiên, việc dạy con quản lý tiền từ sớm không phải để biến chúng thành những đứa trẻ thực dụng, mà là để trang bị cho chúng một kỹ năng sinh tồn thiết yếu. Đây chính là nền tảng vững chắc nhất cho khả năng quản lý tài chính cá nhân của con sau này, giúp con tự tin bước vào đời.

Vậy, làm thế nào để bắt đầu hành trình này một cách tự nhiên và hiệu quả nhất? Hãy cùng tôi khám phá lộ trình dạy con quản lý tài chính qua từng giai đoạn phát triển của các con nhé.

Hành trình dạy con quản lý tiền theo từng lứa tuổi

Mỗi độ tuổi, con trẻ sẽ có nhận thức khác nhau. Vì vậy, phương pháp của chúng ta cũng cần linh hoạt và phù hợp.

Giai đoạn 1: Mầm Non (3-5 tuổi) - Gieo những hạt mầm đầu tiên

Ở tuổi này, trẻ học thông qua hình ảnh và trải nghiệm trực quan.

• Heo đất diệu kỳ: Hãy tặng con một chú heo đất trong suốt để con có thể nhìn thấy tiền bên trong ngày một nhiều lên. Đây là bài học đầu tiên về "tiết kiệm".

• Trò chơi mua bán: Cùng con chơi trò đi chợ, siêu thị. Hãy để con tự "trả tiền" (bằng tiền mua đồ chơi) cho món hàng mình muốn.

• Sự lựa chọn đơn giản: Khi ở cửa hàng, bạn có thể cho con 20.000đ và nói: "Con có thể chọn mua hộp bánh này HOẶC chai sữa kia". Điều này dạy con về giới hạn ngân sách và sự đánh đổi.

Giai đoạn 2: Tiểu học (6-10 tuổi) - Xây dựng thói quen vàng

Đây là độ tuổi "vàng" để hình thành những thói quen tốt.

• Bắt đầu cho tiền tiêu vặt: Hãy cho con một khoản tiền tiêu vặt nhỏ, cố định hàng tuần. Đây là công cụ thực hành dạy con quản lý tiền hiệu quả nhất. Con sẽ học được cách chờ đợi và tự ra quyết định với số tiền của mình.

• Áp dụng "Quy tắc 3 chiếc lọ": Hãy hướng dẫn con chia tiền tiêu vặt vào 3 chiếc lọ riêng biệt:

  1. Lọ tiêu dùng (Spending): Dành cho những khoản chi tiêu nhỏ hàng ngày.

  2. Lọ tiết kiệm (Saving): Dành cho việc tích lũy và tiết kiệm dài hạn (tiền tiết kiệm chủ yếu đến từ tiền mừng tuổi, tiền mừng của người thân vào các dịp lễ,... )

  3. Lọ chia sẻ (Sharing): Dành để mua một món quà nhỏ cho bạn bè, hoặc quyên góp. Điều này dạy con về lòng nhân ái và ý nghĩa của việc cho đi.

• Cùng con đi siêu thị: Hãy cho con xem danh sách đồ cần mua và giải thích tại sao bạn chọn sản phẩm này thay vì sản phẩm kia (dựa trên giá cả, chất lượng...).

Giai đoạn 3: Trung học (11-18 tuổi) - Chuẩn bị hành trang vào đời

Trẻ ở tuổi này có thể tiếp thu những khái niệm phức tạp hơn và cần được trao nhiều trách nhiệm hơn.

• Phân biệt "CẦN" và "MUỐN": Thường xuyên trò chuyện với con về sự khác biệt này. "Chúng ta cần quần áo để mặc, nhưng chúng ta muốn một chiếc áo hàng hiệu." Đây là cốt lõi của quản lý tài chính cá nhân.

• Mở tài khoản ngân hàng đầu tiên: Cùng con ra ngân hàng, mở một tài khoản đứng tên con (có sự giám hộ của cha mẹ), hoặc cho con 1 tài khoản riêng dưới tên của cha mẹ. Hướng dẫn con cách kiểm tra số dư, cách hoạt động của thẻ ATM, cách thanh toán online,...

• Khuyến khích con kiếm tiền: Ủng hộ con làm những công việc làm thêm phù hợp với lứa tuổi trong dịp hè. Khi tự mình kiếm ra tiền, con sẽ trân trọng giá trị của sức lao động hơn. Con gái mình đã bắt đầu kiếm tiền từ năm 10 tuổi với việc bán chè bưởi, bán mỹ phẩm, và hiện giờ đã chuyển hoạt động sang "dạy tiếng Anh online" cho học sinh tiểu học (con giờ mới 14 tuổi :)) )

• Giới thiệu về các khái niệm lớn: Bắt đầu nói chuyện với con một cách đơn giản về lãi suất tiết kiệm, lạm phát (giá cả tăng lên), thậm chí là khái niệm cơ bản về đầu tư (tiền đẻ ra tiền) và cha mẹ có thể "hỗ trợ con" đưa ra các quyết định đầu tư (dài hạn). Con gái mình đã bắt đầu được tiếp xúc và thực hành với các loại hình đầu tư từ cơ bản tới nâng cao như: mua vàng, mua cổ phiếu, bitcoin và thậm chí trải nghiệm "trading vàng".

Giai đoạn 4: Đại học (18-22 tuổi) - Bước đệm tự do tài chính

Khi con bước chân vào giảng đường đại học, đặc biệt là khi sống xa nhà, đây là lần đầu tiên con thực sự phải tự mình chèo lái "con thuyền tài chính". Nhiệm vụ dạy con quản lý tiền của chúng ta lúc này là trang bị cho con những công cụ và tư duy cần thiết.

• Lập ngân sách chi tiết: Không còn là 3 chiếc lọ, đây là lúc con cần một bảng tính Excel hoặc một ứng dụng quản lý chi tiêu thực thụ. Hãy cùng con ngồi xuống, liệt kê tất cả các nguồn thu (tiền trợ cấp từ gia đình, lương làm thêm, học bổng...) và các khoản chi cố định (tiền thuê nhà, học phí, đi lại) cũng như các khoản chi biến đổi (ăn uống, giải trí). Việc này giúp con có cái nhìn tổng quan và đưa ra quyết định chi tiêu hợp lý.

• Sử dụng thẻ tín dụng một cách có trách nhiệm: Đây có thể là lúc con sở hữu chiếc thẻ tín dụng đầu tiên. Hãy giải thích rõ cho con: thẻ tín dụng là một công cụ để xây dựng điểm tín dụng tốt cho tương lai, không phải là một nguồn tiền vô hạn. Nhấn mạnh quy tắc vàng: Luôn thanh toán toàn bộ dư nợ đúng hạn để không bao giờ phải trả lãi.

• Hiểu về nợ (Vay sinh viên): Nếu con có các khoản vay sinh viên, hãy cùng con đọc kỹ các điều khoản. Giúp con hiểu về lãi suất, thời gian trả nợ, và tác động của nó đến tương lai. Hãy dạy con rằng, có những "món nợ tốt" (như nợ cho giáo dục) nhưng chúng cần được quản lý một cách thông minh.

• Gieo mầm đầu tư: Đây là thời điểm tuyệt vời để giới thiệu cho con về sức mạnh của lãi kép. Khuyến khích con trích một khoản tiền nhỏ từ việc làm thêm (ví dụ 500.000đ/tháng) để bắt đầu đầu tư vào một chứng chỉ quỹ ETF. Dù số tiền nhỏ, nhưng bài học về việc "bắt tiền làm việc cho mình" và thói quen đầu tư sớm sẽ là vô giá.

• Tự trang bị kiến thức: Vai trò của bạn giờ là người gợi mở. Hãy tặng con những cuốn sách hay về quản lý tài chính cá nhân, sách đầu tư,..., chia sẻ những bài blog, kênh Youtube hữu ích và cùng con thảo luận về các chủ đề tài chính và đầu tư như một người bạn.

Lời nhắn

Các bậc phụ huynh thân mến,

Việc dạy con quản lý tiền không phải là một bài giảng khô khan, mà là một cuộc trò chuyện dài hơi, diễn ra mỗi ngày qua những hành động nhỏ nhất. Điều quan trọng hơn cả mọi phương pháp, đó chính là cha mẹ hãy là một tấm gương sáng. Cách bạn chi tiêu, tiết kiệm và nói về tiền bạc sẽ là bài học sâu sắc nhất mà con trẻ tiếp thu.

Đừng ngần ngại, hãy bắt đầu hành trình này ngay hôm nay. Món quà về trí tuệ tài chính bạn trao cho con sẽ là tài sản quý giá, giúp con vững bước và kiến tạo một tương lai thịnh vượng sau này.

Nếu bạn thấy bài viết có giá trị hãy chia sẻ tới nhiều người nhé.

Nếu bạn chưa biết mình nên xây "tòa tháp tài chính" của mình như thế nào thì hãy đăng ký sử dụng dịch vụ "Tư vấn quản lý tài chính cá nhân" của Kylin Capital với cam kết hoàn phí 100% nếu không hài lòng. Chúng tôi sẽ đồng hành và hỗ trợ bạn trên hành trình tạo lập tự do tài chính của bản thân.

-

Chia sẻ bởi Trần Đức Huân
Chủ tịch Câu lạc bộ CEO PRO 
Chủ tịch Kylin Capital - Chuyên tư vấn quản lý tài sản và tư vấn quản lý tài chính cá nhân.
Đăng ký trở thành thành viên của Câu lạc bộ CEO PRO tại đây.