Trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), quản trị nhân sự là một thách thức lớn do nguồn lực hạn chế cả về tài chính lẫn con người. Thường thì doanh nghiệp nhỏ không có bộ phận nhân sự chuyên biệt, người quản lý vừa phải lo về vận hành, tài chính, vừa phải tuyển dụng, đào tạo và giữ chân nhân viên. Điều này dễ dẫn đến sai sót trong quy trình tuyển dụng, thiếu chính sách đãi ngộ rõ ràng và khó duy trì động lực làm việc cho nhân viên.
Ngoài ra, do môi trường làm việc thường mang tính "gia đình", nên việc quản lý theo cảm tính, thiên vị hoặc thiếu minh bạch cũng dễ xảy ra, ảnh hưởng đến tinh thần đội ngũ. Việc giữ chân nhân sự giỏi cũng là vấn đề nan giải vì doanh nghiệp nhỏ thường không đủ sức cạnh tranh về lương thưởng, cơ hội phát triển so với các công ty lớn. Chính vì vậy, để phát triển bền vững, các doanh nghiệp nhỏ cần chú trọng đầu tư vào kỹ năng quản lý con người, xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực và minh bạch hóa các chính sách nhân sự, dù ở quy mô nhỏ.
Trước hết, hãy cùng liệt kê một số những khó khăn phổ biến trong hoạt động quản trị nhân sự tại SMEs:
Thứ nhất, thiếu bộ phận chuyên trách nhân sự:
Một trong những điểm yếu lớn nhất của doanh nghiệp nhỏ là không có phòng ban nhân sự chuyên biệt. Thường thì giám đốc, trưởng bộ phận hoặc kế toán kiêm nhiệm luôn vai trò tuyển dụng, đào tạo, xử lý lương thưởng, kỷ luật… Điều này dẫn đến sự thiếu chuyên môn, thiếu hệ thống và thiếu tính công bằng trong các hoạt động liên quan đến con người.
Hậu quả là:
- Tuyển dụng sai người, tốn kém thời gian và chi phí.
- Không có quy trình đánh giá hiệu suất rõ ràng.
- Xử lý kỷ luật cảm tính, dễ gây mất lòng.
- Thiếu dữ liệu để hoạch định nguồn nhân lực dài hạn
Thứ hai, chính sách đãi ngộ chưa cạnh tranh:
Do bị hạn chế về ngân sách, doanh nghiệp nhỏ thường không thể đưa ra mức lương hấp dẫn hay các chính sách phúc lợi toàn diện như các doanh nghiệp lớn. Nhân sự giỏi sau thời gian ngắn gắn bó thường tìm đến nơi có thu nhập và cơ hội phát triển tốt hơn.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp nhỏ chưa chú trọng xây dựng hệ thống thưởng phạt minh bạch. Lương thưởng không gắn với hiệu suất dẫn đến tâm lý “làm cho có”, không tạo được động lực làm việc.
Thứ ba, khó khăn trong tuyển dụng:
Thương hiệu nhà tuyển dụng của doanh nghiệp nhỏ thường yếu, ít người biết đến. Kinh phí truyền thông tuyển dụng hạn chế, ít hiện diện trên các nền tảng lớn như LinkedIn, VietnamWorks hay TopCV. Vì thế, rất khó tiếp cận ứng viên chất lượng cao.
Ngoài ra, quy trình tuyển dụng còn sơ sài, thiếu rõ ràng về yêu cầu công việc, tiêu chí đánh giá. Doanh nghiệp dễ nhận sai người hoặc bỏ lỡ ứng viên tiềm năng do thiếu kỹ năng phỏng vấn.
Thứ tư, quản lý cảm tính, thiếu hệ thống:
Văn hóa doanh nghiệp nhỏ thường mang tính gia đình hoặc “người quen biết nhau”. Tuy có ưu điểm về sự gần gũi, môi trường thân thiện nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro: thiên vị, thiếu minh bạch trong xử lý xung đột, khó thiết lập kỷ luật nghiêm túc.
Không có mô hình quản trị bài bản, quản lý thường xử lý mọi việc theo cảm tính, dựa vào kinh nghiệm cá nhân thay vì dữ liệu hoặc quy trình chuẩn.
Thứ năm, khó giữ nhân tài:
Vì không có lộ trình phát triển nghề nghiệp rõ ràng, không đào tạo thường xuyên và ít cơ hội thăng tiến, nên các nhân sự giỏi sau một thời gian sẽ cảm thấy bị “kẹt lại” trong môi trường nhỏ bé. Họ rời đi để tìm kiếm nơi có nhiều thách thức và cơ hội hơn. Việc nhân sự giỏi ra đi thường tạo ra khoảng trống lớn, ảnh hưởng đến hiệu suất chung và làm tăng áp lực lên những người còn lại.
Đứng trước hàng loạt những khó khăn trong hoạt động quản trị nhân sự, SMEs cần có những giải pháp thực tiễn, phù hợp với quy mô và nguồn lực hiện tại. Việc từng bước xây dựng hệ thống nhân sự – dù đơn giản – nhưng rõ ràng, minh bạch, cùng với việc đầu tư vào con người và văn hóa tổ chức chính là chìa khóa để SMEs vận hành hiệu quả và phát triển bền vững trong dài hạn. Thành công trong quản trị nhân sự không nằm ở quy mô, mà nằm ở sự cam kết, đồng bộ và kiên trì của người lãnh đạo trong việc xây dựng môi trường làm việc hiệu quả, minh bạch và đầy cảm hứng.
Quản trị nhân sự là bài toán sống còn với mọi doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ. Dù nguồn lực hạn chế, nhưng nếu có tư duy đúng, đầu tư từng bước và xây dựng hệ thống nhân sự từ sớm, doanh nghiệp sẽ tạo được nền tảng vững chắc để phát triển dài hạn.
